Autyzm to odmienny od typowego sposób rozwoju człowieka, objawiający się różnicami w sposobie komunikacji, nawiązywania relacji, wyrażania emocji, uczenia się oraz różnorodnym schematem zachowań. Każda osoba z autyzmem jest indywidualnością, a wymienione wcześniej cechy mogą występować w różnym natężeniu. Autyzm dotyczy wielu obszarów funkcjonowania i sprawia, że osoby ze spektrum rozwijają się inaczej.

W przypadku autyzmu mówi się o spektrum zaburzeń, ponieważ nie istnieje jeden wzorzec poziomu funkcjonowania charakteryzujący osoby z autyzmem. Oznacza to, że autyzm może przyjmować zupełnie inną postać, od łagodnych objawów, po bardzo nasilone, utrudniające funkcjonowanie w każdej sferze życia.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO) autyzm występuje w naszym kraju u 1 na 100 osób, co oznacza, że w Polsce jest już 400 tysięcy osób w spektrum. Wliczając ich bliskich – rodziców, rodzeństwo czy opiekunów – jest to nawet 3 mln ludzi.

Diagnoza rozpoczyna się najczęściej od gruntownego wywiadu z rodzicami, którzy opowiadają o dotychczasowym rozwoju dziecka, niepokojących zachowaniach czy też przebiegu ciąży. Do oceny ryzyka wystąpienia zaburzeń w spektrum autyzmu wykorzystuje się badanie przesiewowe M-CHAT- R/F. Narzędzia może być używane zarówno przez specjalistę w procesie diagnozy, jak i w ramach wizyt kontrolnych u lekarza rodzinnego, a także w domu przez rodzica. Następnym etapem jest uważna obserwacja dziecka, prowadzona zazwyczaj przez zespół składający się z: psychologa, pedagoga i logopedy, który analizuje zachowanie dziecka podczas typowych czynności, takich jak zabawa z rodzicami, rozmowa, nawiązywanie kontaktu. W diagnozie może zostać użyte narzędzie ADOS-2, które pomaga specjaliście podczas procesu diagnostycznego lub inne badania, które zaleci specjalista. Proces diagnostyczny może obejmować: testy psychologiczne, kompleksowe badanie słuchu i wzroku, badanie morfologii krwi, badania neurologiczne i ankiety, które zostaną przekazane do rozwiązania dziecku i jego rodzicom.

Rzetelna diagnoza autyzmu to skomplikowany proces. Bardzo często wymaga współpracy specjalistów różnych dziedzin: z zakresu psychologii klinicznej, psychiatrii, medycyny i pedagogiki specjalnej.

Do przeprowadzenia diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu, niezbędna jest konsultacja ze specjalistą. Proces diagnozy można rozpocząć się od skierowania przez lekarza rodzinnego do placówki oferującej diagnozę lub udać się do poradni prywatnej. Fundacja JiM w ramach kontraktu z NFZ świadczy usługi diagnostyczne w zakresie autyzmu.

Diagnoza u dorosłych wygląda inaczej niż diagnoza dzieci. W trakcie procesu diagnostycznego zostaną użyte narzędzia i pomoce diagnostyczne dostosowane do wieku i funkcjonowania osoby poddawanej diagnozie. W tym przypadku diagnoza może również przyjąć formę rozmowy z osobą diagnozowaną, bądź jej opiekunem.